Differences
This shows you the differences between two versions of the page.
Both sides previous revision Previous revision Next revision | Previous revision | ||
물리:비관성계 [2024/06/29 12:52] – [두 번째 예] admin | 물리:비관성계 [2025/05/13 09:49] (current) – [회전 행렬] admin | ||
---|---|---|---|
Line 19: | Line 19: | ||
-\omega_y & \omega_x & 0 | -\omega_y & \omega_x & 0 | ||
\end{pmatrix}.$$ | \end{pmatrix}.$$ | ||
- | 만일 $\vec{\omega} \equiv (\omega_x, \omega_y, \omega_z)^\intercal$로 정의한다면 $\dot{\vec{x}}(t) = \Omega(t) \vec{x}(t) = \omega(t) \times \vec{x}(t)$임을 확인할 수 있으며, 여기에서 $\vec{\omega}(t)$가 사실 각속도 벡터에 대응된다는 사실도 알 수 있다. | + | 만일 $\vec{\omega} \equiv (\omega_x, \omega_y, \omega_z)^\intercal$로 정의한다면 $\dot{\vec{x}}(t) = \Omega(t) \vec{x}(t) = \vec{\omega}(t) \times \vec{x}(t)$임을 확인할 수 있으며, 여기에서 $\vec{\omega}(t)$가 사실 각속도 벡터에 대응된다는 사실도 알 수 있다. |
======오일러 운동방정식====== | ======오일러 운동방정식====== | ||
Line 80: | Line 80: | ||
\end{pmatrix}$$ | \end{pmatrix}$$ | ||
임에 유의하라. | 임에 유의하라. | ||
+ | |||
+ | =====비관성 좌표계로의 변환===== | ||
+ | |||
+ | $\vec{v}$의 자리에 각운동량 벡터 $\vec{L}$을 집어넣고, | ||
+ | \begin{eqnarray*} | ||
+ | R^\intercal \frac{d}{dt} \vec{L} = R^\intercal \vec{\tau} = \left( \vec{\tau} \right)_B &=& \frac{d}{dt} \vec{L}_B + R^\intercal \dot{R} \vec{L}_B\\ | ||
+ | & | ||
+ | & | ||
+ | & | ||
+ | & | ||
+ | \end{eqnarray*} | ||
+ | 여기에서 행렬의 좌표 변환 $\Omega_B = R^\intercal \Omega R$을 사용했다. $\Omega_B$ 역시 반대칭 행렬임은 쉽게 보일 수 있다: $\Omega_B^\intercal = (R^\intercal \Omega R)^\intercal = R^\intercal \Omega^\intercal R = - R^\intercal \Omega R = -\Omega_B$. 따라서 적절한 벡터 $\vec{\omega}_B$를 도입하여 $\Omega_B \vec{L}_B = \vec{\omega}_B \times \vec{L}_B$로 고쳐 적었다. $\Omega = R \Omega_B R^\intercal$이므로 $\vec{\omega} = R \vec{\omega}_B$이어야 한다. 이는 오일러 각을 사용해 임의의 3차원 회전 행렬 $R$을 적은 다음 $R \Omega_B R^\intercal$의 성분과 $R \vec{\omega}_B$의 성분을 비교함으로써 바로 보일 수 있다. $\vec{\omega}_B = R^\intercal \vec{\omega}$가 __영벡터가 아님__에 유의하라. 강체와 함께 회전하고 있으면 강체가 정지한 듯이 보일 테니까 언제나 $\vec{\omega}_B=0$일 것이라고 생각하기 쉬운데, $\vec{\omega}_B$의 의미는 그것이 아니라 $\vec{\omega}$를 $R^\intercal$로 좌표 변환한 것에 불과하다. | ||
+ | |||
+ | 비관성 좌표계 $B$가 물체의 주축 방향으로 정렬되어 있다면 | ||
+ | $$I_B = R^\intercal I R = \begin{pmatrix} | ||
+ | I_{B1} & 0 & 0 \\ | ||
+ | 0 & I_{B2} & 0\\ | ||
+ | 0 & 0 & I_{B3} | ||
+ | \end{pmatrix}$$ | ||
+ | 로 대각화되며 시간에 대해 일정하다. | ||
+ | 또 $\vec{v} = \vec{\omega}$를 대입하면 다음을 얻는다: | ||
+ | \begin{eqnarray*} | ||
+ | \frac{d}{dt} \vec{\omega} &=& R \frac{d}{dt} \vec{\omega}_B + \vec{\omega} \times \vec{\omega} = R \frac{d}{dt} \vec{\omega}_B\\ | ||
+ | \frac{d}{dt} \vec{\omega}_B &=& R^\intercal \frac{d}{dt} \vec{\omega}. | ||
+ | \end{eqnarray*} | ||
+ | 이 양 역시 일반적으로 영이 아니다. | ||
+ | $$\frac{d}{dt} \vec{L}_B = I_B \frac{d}{dt} \vec{\omega}_B.$$ | ||
+ | |||
+ | 정리해서 적어보면 이렇다: | ||
+ | \begin{eqnarray*} | ||
+ | \begin{pmatrix} | ||
+ | \left(R^\intercal \vec{\tau}\right)_1\\ | ||
+ | \left(R^\intercal \vec{\tau}\right)_2\\ | ||
+ | \left(R^\intercal \vec{\tau}\right)_3 | ||
+ | \end{pmatrix} | ||
+ | &=& \begin{pmatrix} | ||
+ | I_{B1} & 0 & 0 \\ | ||
+ | 0 & I_{B2} & 0\\ | ||
+ | 0 & 0 & I_{B3} | ||
+ | \end{pmatrix} | ||
+ | \begin{pmatrix} | ||
+ | \frac{d}{dt} \omega_{B1} \\ | ||
+ | \frac{d}{dt} \omega_{B2} \\ | ||
+ | \frac{d}{dt} \omega_{B3} | ||
+ | \end{pmatrix} | ||
+ | + \begin{pmatrix} | ||
+ | \omega_{B1} \\ | ||
+ | \omega_{B2} \\ | ||
+ | \omega_{B3} | ||
+ | \end{pmatrix} | ||
+ | \times | ||
+ | \begin{pmatrix} | ||
+ | I_{B1} \omega_{B1} \\ | ||
+ | I_{B2} \omega_{B2} \\ | ||
+ | I_{B3} \omega_{B3} | ||
+ | \end{pmatrix}\\ | ||
+ | &=& \begin{pmatrix} | ||
+ | I_{B1} \frac{d}{dt} \omega_{B1} - (I_{B2} - I_{B3}) \omega_{B2} \omega_{B3}\\ | ||
+ | I_{B2} \frac{d}{dt} \omega_{B2} - (I_{B3} - I_{B1}) \omega_{B3} \omega_{B1}\\ | ||
+ | I_{B3} \frac{d}{dt} \omega_{B3} - (I_{B1} - I_{B2}) \omega_{B1} \omega_{B2} | ||
+ | \end{pmatrix}. | ||
+ | \end{eqnarray*} | ||
+ | 이것이 오일러 운동방정식이다. | ||
=====두 번째 예===== | =====두 번째 예===== | ||
Line 105: | Line 168: | ||
\end{eqnarray*} | \end{eqnarray*} | ||
- | 각속도 | + | 각운동량 |
- | $$\vec{L}(t=0) = \vec{I} \vec{\omega} = \begin{pmatrix} | + | $$\vec{L}(t=0) = I(t=0) \vec{\omega} = \begin{pmatrix} |
0 \\ | 0 \\ | ||
2ma^2 \omega \sin\theta \cos\theta\\ | 2ma^2 \omega \sin\theta \cos\theta\\ | ||
Line 113: | Line 176: | ||
처럼 구하거나, | 처럼 구하거나, | ||
\begin{eqnarray*} | \begin{eqnarray*} | ||
- | \vec{L}(t=0) &=& \sum_i \vec{r}_i \times \vec{p}_i = \vec{r}_1 \times \vec{p}_1 + \vec{r}_2 \times \vec{p}_2\\ | + | \vec{L}(t=0) &=& \sum_i \vec{r}_i(t=0) \times \vec{p}_i(t=0) = \vec{r}_1(t=0) \times \vec{p}_1(t=0) + \vec{r}_2(t=0) \times \vec{p}_2(t=0)\\ |
&=& \begin{vmatrix} | &=& \begin{vmatrix} | ||
\hat{i} & \hat{j} & \hat{k}\\ | \hat{i} & \hat{j} & \hat{k}\\ | ||
Line 133: | Line 196: | ||
회전행렬을 적어보면 | 회전행렬을 적어보면 | ||
- | $$R = \begin{pmatrix} | + | $$R(t) = \begin{pmatrix} |
\cos\omega t & -\sin\omega t & 0\\ | \cos\omega t & -\sin\omega t & 0\\ | ||
\sin \omega t & \cos\omega t & 0\\ | \sin \omega t & \cos\omega t & 0\\ | ||
Line 139: | Line 202: | ||
\end{pmatrix}$$ | \end{pmatrix}$$ | ||
이므로 임의의 시간 $t$에서는 | 이므로 임의의 시간 $t$에서는 | ||
- | $$\vec{L}(t) = R(t) L(t=0) = \begin{pmatrix} | + | $$\vec{L}(t) = R(t) \vec{L}(t=0) = \begin{pmatrix} |
-2ma^2 \omega \cos\theta \sin\theta \sin\omega t\\ | -2ma^2 \omega \cos\theta \sin\theta \sin\omega t\\ | ||
2ma^2 \omega \cos\theta \sin\theta \cos\omega t\\ | 2ma^2 \omega \cos\theta \sin\theta \cos\omega t\\ | ||
Line 150: | Line 213: | ||
0 | 0 | ||
\end{pmatrix}$$ | \end{pmatrix}$$ | ||
- | 이며, $\theta=0$이나 $\pi/ | + | 이며, $\theta=0$이나 $\pi/ |
- | =====비관성 좌표계로의 변환===== | + | |
- | + | ||
- | $\vec{v}$의 자리에 각운동량 벡터 $\vec{L}$을 집어넣고, | + | |
- | \begin{eqnarray*} | + | |
- | R^\intercal \frac{d}{dt} \vec{L} = R^\intercal \vec{\tau} = \left( \vec{\tau} \right)_B &=& \frac{d}{dt} \vec{L}_B + R^\intercal \dot{R} \vec{L}_B\\ | + | |
- | & | + | |
- | & | + | |
- | & | + | |
- | & | + | |
- | \end{eqnarray*} | + | |
- | 여기에서 행렬의 좌표 변환 $\Omega_B = R^\intercal \Omega R$을 사용했다. $\Omega_B$ 역시 반대칭 행렬임은 쉽게 보일 수 있다: $\Omega_B^\intercal = (R^\intercal \Omega R)^\intercal = R^\intercal \Omega^\intercal R = - R^\intercal \Omega R = -\Omega_B$. 따라서 적절한 벡터 $\vec{\omega}_B$를 도입하여 $\Omega_B \vec{L}_B = \vec{\omega}_B \times \vec{L}_B$로 고쳐 적었다. $\Omega = R \Omega_B R^\intercal$이므로 $\vec{\omega} = R \vec{\omega}_B$이어야 한다. 이는 오일러 각을 사용해 임의의 3차원 회전 행렬 $R$을 적은 다음 $R \Omega_B R^\intercal$의 성분과 $R \vec{\omega}_B$의 성분을 비교함으로써 바로 보일 수 있다. $\vec{\omega}_B = R^\intercal \vec{\omega}$가 영벡터가 아님에 유의하라. 강체와 함께 회전하고 있으면 강체가 정지한 듯이 보일 테니까 언제나 $\vec{\omega}_B=0$일 것이라고 생각하기 쉬운데, $\vec{\omega}_B$의 의미는 그것이 아니라 $\vec{\omega}$를 $R^\intercal$로 좌표 변환한 것에 불과하다. | + | |
- | + | ||
- | 비관성 좌표계 $B$가 물체의 주축 방향으로 정렬되어 있다면 | + | |
- | $$I_B = R^\intercal I R = \begin{pmatrix} | + | |
- | I_{B1} & 0 & 0 \\ | + | |
- | 0 & I_{B2} & 0\\ | + | |
- | 0 & 0 & I_{B3} | + | |
- | \end{pmatrix}$$ | + | |
- | 로 대각화되며 시간에 대해 일정하다. | + | |
- | 또 $\vec{v} = \vec{\omega}$를 대입하면 다음을 얻는다: | + | |
- | \begin{eqnarray*} | + | |
- | \frac{d}{dt} \vec{\omega} &=& R \frac{d}{dt} \vec{\omega}_B + \vec{\omega} \times \vec{\omega} = R \frac{d}{dt} \vec{\omega}_B\\ | + | |
- | \frac{d}{dt} \vec{\omega}_B &=& R^\intercal \frac{d}{dt} \vec{\omega}. | + | |
- | \end{eqnarray*} | + | |
- | 이 양 역시 일반적으로 영이 아니다. | + | |
- | $$\frac{d}{dt} \vec{L}_B = I_B \frac{d}{dt} \vec{\omega}_B.$$ | + | |
- | + | ||
- | 정리해서 적어보면 이렇다: | + | |
- | \begin{eqnarray*} | + | |
- | \begin{pmatrix} | + | |
- | \left(R^\intercal \vec{\tau}\right)_1\\ | + | |
- | \left(R^\intercal \vec{\tau}\right)_2\\ | + | |
- | \left(R^\intercal \vec{\tau}\right)_3 | + | |
- | \end{pmatrix} | + | |
- | &=& \begin{pmatrix} | + | |
- | I_{B1} & 0 & 0 \\ | + | |
- | 0 & I_{B2} & 0\\ | + | |
- | 0 & 0 & I_{B3} | + | |
- | \end{pmatrix} | + | |
- | \begin{pmatrix} | + | |
- | \frac{d}{dt} \omega_{B1} \\ | + | |
- | \frac{d}{dt} \omega_{B2} \\ | + | |
- | \frac{d}{dt} \omega_{B3} | + | |
- | \end{pmatrix} | + | |
- | + \begin{pmatrix} | + | |
- | \omega_{B1} \\ | + | |
- | \omega_{B2} \\ | + | |
- | \omega_{B3} | + | |
- | \end{pmatrix} | + | |
- | \times | + | |
- | \begin{pmatrix} | + | |
- | I_{B1} \omega_{B1} \\ | + | |
- | I_{B2} \omega_{B2} \\ | + | |
- | I_{B3} \omega_{B3} | + | |
- | \end{pmatrix}\\ | + | |
- | &=& \begin{pmatrix} | + | |
- | I_{B1} \frac{d}{dt} \omega_{B1} - (I_{B2} - I_{B3}) \omega_{B2} \omega_{B3}\\ | + | |
- | I_{B2} \frac{d}{dt} \omega_{B2} - (I_{B3} - I_{B1}) \omega_{B3} \omega_{B1}\\ | + | |
- | I_{B3} \frac{d}{dt} \omega_{B3} - (I_{B1} - I_{B2}) \omega_{B1} \omega_{B2} | + | |
- | \end{pmatrix}. | + | |
- | \end{eqnarray*} | + | |
- | 이것이 오일러 운동방정식이다. | + | |
+ | 여기에서 $\vec{\omega}$가 일정하게 유지되고 있으므로 $d\vec{\omega}_B / dt = R^\intercal d\vec{\omega} /dt = 0$이다. $I_B = I(t=0)$가 대각행렬은 아니지만 시간변화가 없다는 성질은 유지되므로 $d\vec{L}_B/ | ||
+ | $$\frac{d\vec{L}}{dt} = \left(\frac{d}{dt} \vec{L}_B \right)_N + \vec{\omega} \times \vec{L} = \vec{\omega} \times \vec{L}.$$ | ||
+ | 이는 $\vec{\tau} = \vec{\omega} \times \vec{L}$임을 의미하고 실제로 우리가 방금 구했던 결과와 일치한다. | ||
=====테니스 라켓 정리===== | =====테니스 라켓 정리===== | ||
중간축 정리(intermediate-axis thorem) 또는 자니베코프 효과(Dzhanibekov effect)라고도 불린다. 돌림힘이 작용하지 않는 경우 오일러 운동방정식에서 $\vec{\tau}=0$이어서 좌변이 0이 되고 $\vec{\omega}_B$에 대한 운동방정식을 다음처럼 얻는다: | 중간축 정리(intermediate-axis thorem) 또는 자니베코프 효과(Dzhanibekov effect)라고도 불린다. 돌림힘이 작용하지 않는 경우 오일러 운동방정식에서 $\vec{\tau}=0$이어서 좌변이 0이 되고 $\vec{\omega}_B$에 대한 운동방정식을 다음처럼 얻는다: | ||
Line 226: | Line 230: | ||
따라서 위에서 계산된 $\vec{\omega}_B(t)$를 통해 $\vec{L}_B = I_B \vec{\omega}_B(t)$를 구한 다음, $\vec{L}_B$를 $t=0$에서의 $\vec{L}$로 회전시키는 행렬 $R(t)$를 구한다. 이를 통해 관성계에서 본 각속도 벡터 $\vec{\omega}(t) = R(t) \vec{\omega}_B(t)$를 구하면 아래 그림처럼 얻어진다. $\omega_{I1}$이 보여주듯이 일정한 방향으로 주기적으로 뒤집힌다. | 따라서 위에서 계산된 $\vec{\omega}_B(t)$를 통해 $\vec{L}_B = I_B \vec{\omega}_B(t)$를 구한 다음, $\vec{L}_B$를 $t=0$에서의 $\vec{L}$로 회전시키는 행렬 $R(t)$를 구한다. 이를 통해 관성계에서 본 각속도 벡터 $\vec{\omega}(t) = R(t) \vec{\omega}_B(t)$를 구하면 아래 그림처럼 얻어진다. $\omega_{I1}$이 보여주듯이 일정한 방향으로 주기적으로 뒤집힌다. | ||
{{ : | {{ : | ||
+ | 영화 Gravity(2013)에서 스톤 박사가 우주로 튕겨나갔을 때 중간축을 중심으로 안정되게 회전하는 묘사는 테니스 라켓 정리를 위배하는 것으로 보인다. | ||
======코리올리 효과====== | ======코리올리 효과====== | ||
Line 264: | Line 268: | ||
결국 다음처럼 쓸 수 있다: | 결국 다음처럼 쓸 수 있다: | ||
- | $$\ddot{\vec{X}} = \ddot{\vec{X}}_0 + \dot{\vec{\omega}} \times \vec{\xi} + \vec{\omega} \times \left[ \vec{\omega} \times \vec{\xi} \right] + 2 \vec{\omega} \times \vec{V} + R \frac{d^2}{dt^2} \left(\vec{\xi}' | + | $$\vec{F}/m = \ddot{\vec{X}}_0 + \dot{\vec{\omega}} \times \vec{\xi} + \vec{\omega} \times \left[ \vec{\omega} \times \vec{\xi} \right] + 2 \vec{\omega} \times \vec{V} + R \frac{d^2}{dt^2} \left(\vec{\xi}' |
이 중에서 $\vec{\omega} \times \left[ \vec{\omega} \times \vec{\xi} \right]$는 원심가속도를 기술하고, | 이 중에서 $\vec{\omega} \times \left[ \vec{\omega} \times \vec{\xi} \right]$는 원심가속도를 기술하고, | ||